Sprawa rozwodowa jak długo trwa i jakie są koszty postępowania rozwodowego? - rozwód krok po kroku
Jezeli zamierzasz złożyć pozew o rozwód to zapewne zastanawiasz się jak długo trwa i jaki jest koszt postępowania rozwodowego? Do jakiego Sądu złożyć pozew o rozwód? W tym artykule znajdziesz odpowiedź na wszystkie nurtujące pytania związane ze sprawą rozwodową. Zapraszamy do lektury.
Rozwód jest formalnym zakończeniem związku małżeńskiego. Z uwagi na to, że każde rozstanie niezależnie od przyczyn niesie ze sobą wiele emocji, postępowanie w sprawie o rozwód jest zwykle bardzo emocjonalne dla stron. Z prawnego punktu widzenia sama procedura związana z przeprowadzeniem sprawy rozwodowej nie stanowi zbyt skomplikowanej materii. Jednak wszystko zależy tak naprawdę od stanowisk stron postępowania i ich żądań zawartych w trakcie rozwodu.
W ramach postępowania rozwodowego sąd ocenia czy między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia, czy między małżonkami ustały więzi małżeńskie.
Samodzielne formułowanie pozwu rozwodowego najczęściej powoduje, że znajduje się w nim zbyt wiele emocjonalnych treści, które w praktyce nie mają większego znaczenia lub stanowią drugorzędną kwestię. Brakuje w nich natomiast wielu formalnych wniosków, prawidłowo sformułowanych żądań, które stanowią podstawę rozstrzygania w wielu istotnych kwestiach, o których sąd może orzekać w wyroku rozwodowym.
Prawidłowe sformułowanie pozwu o rozwód jest niezwykle istotne z procesowego punktu widzenia i może mieć duży wpływ na treść rozstrzygnięcia, dlatego warto rozważyć kwestię uzyskania profesjonalnej pomocy prawnej w osobie adwokata, który zajmuje się sprawami rozwodowymi.
Czym jest trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego?
Zgodnie z przepisem art. 56 § 1 kodeku rodzinnego i opiekuńczego jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, ażeby sąd rozwiązał małżeństwo przez rozwód.
Rozwiązanie małżeństwa przez rozwód przepisy uzależniają więc od "zupełności" i "trwałości" rozkładu pożycia stron. Obie powyższe przesłanki muszą wystąpić łącznie, aby sąd mógł orzec o rozwiązaniu małżeństwa.
Zupełny rozkład pożycia oznacza zerwanie wszelkich więzi łączących małżonków tj. więzi duchowej, fizycznej i materialnej. Więź duchowa szeroko pojmowana jest jako wzajemne uczucia między stronami. Więź duchowa odnosi się z kolei do sfery intymnej. Natomiast więź materialna (gospodarcza) odnosi się wspólnego gospodarowania, tego czy małżonkowie żyją na wspólny rachunek, korzystają ze zgromadzonych przez siebie środków pieniężnych czy też każde z nich gospodaruje zarobione przez siebie środki osobno, osobno się utrzymuje. Natomiast rozkład pożycia jest trwały, gdy doświadczenie życiowe pozwala przyjąć, że na tle okoliczności konkretnej sprawy powrót małżonków do pożycia nie nastąpi.
Wskazane w przepisie przesłanki trwałości i zupełności rozkładu pożycia między małżonkami należy traktować bardzo szeroko i elastycznie. Za każdym razem sąd będzie dokonywał oceny zaistnienia tych przesłanek z uwzględnieniem okoliczności konkretnej sprawy.
Pisząc pozew o rozwód musisz zatem podnieść te okoliczności, które będą wskazywały, że między Tobą, a drugim małżonkiem nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia.
Jaka jest opłata od pozwu o rozwód?
Pozew o rozwód podlega opłacie stałej w wysokości 600 zł - w przypadku orzekania rozwodu z orzeczeniem o winie lub w wysokości 300 zł w sytuacji, gdy strony nie żądają orzeczenia czy i który z małżonków jest winny rozkładu pożycia.
W praktyce jednak składając pozew powinieneś zawsze uiścić opłatę w wysokości 600 zł. Jeżeli po przeprowadzeniu postępowania okaże się, że rozwód został orzeczony bez winy Sąd zwróci powodowi połowę opłaty tj. 300 zł.
Pomimo, że powyższe rozwiązanie może wydawać się nieoczywiste to faktycznie ma ono znaczenie z praktycznego punktu widzenia. Stanowisko co do tego czy chcemy rozwodu z orzeczeniem o winie czy też nie możemy zmieniać w trakcie postępowania. Nawet jeżeli w pozwie wnosisz o orzeczenie rozwodu bez winy to już na sali sądowej możesz je zmienić i żądać od sądu, aby ten rozstrzygał jednak o ponoszeniu winy w rozkładzie pożycia przez drugiego małżonka. Taka możliwość procesowa spowodowałaby, że składając pozew wniósłbyś niższą opłatę (300 zł), a sąd musiałby odroczyć rozprawę i zakreślić Ci termin do uiszczenia dalszej części opłaty, a w braku jej uiszczenia w przyszłości wyegzekwować ją od Ciebie. Rozwiązanie to byłoby dużo bardziej problematyczne i mogłoby skutkować przeciąganiem się postępowania. Dlatego zasadą jest, że niezależnie od naszego stanowiska co do winy, pozew o rozwód zawsze opłacamy w wysokości 600 zł, a dopiero po prawomocnym orzeczeniu rozwodu bez winy Sąd zwraca nam połowę tej kwoty.
Zasadą jest także, że to strona, która występuje z pozwem o rozwód uiszcza opłatę. Jednak na koniec postępowania Sąd rozstrzyga o sposobie rozliczenia poniesionych przez stronę kosztów. Ponieważ rozwód jest postępowaniem, w którym każda strona jest zainteresowana w takim samym stopniu rozstrzygnięciem, koszty w sprawie rozwodowej sąd "wzajemnie znosi". Wzajemnie zniesienie kosztów jest terminem prawniczym i w praktyce oznacza, że każda strona ponosi je we własnym zakresie. Sąd nie orzeknie zatem o kosztach adwokatów, których strony ustanowiły dla siebie. Jest to koszt, który leży indywidualnie po stronie każdej ze stron. W ramach rozstrzygnięcia o kosztach sąd zasądzi jednak od pozwanego zwrot na rzecz powoda (czyli strony, która inicjuje postępowanie i składa pozew do sądu i dokonuje opłaty) zwrot połowy kwoty uiszczonej tytułem opłaty tj. 300 zł (1/2 z 600 zł) lub 150 zł (1/2 z 300 zł).
Jak wspomniano wcześniej każda strona ponosi koszty związane z ustanowieniem swojego pełnomocnika we własnym zakresie. Jeżeli znajdujesz się w ciężkim położeniu życiowym i Twoja sytuacja finansowa nie pozwala na uiszczenie opłaty od pozwu możesz wystąpić do sądu o zwolnienie Cię od ponoszenia kosztów w całości lub w części. Sąd może m.in. zwolnić Cię od uiszczenia opłaty od pozwu. Zgodnie z art. 102 § 1 k.p.c. zwolnienia od kosztów sądowych może się domagać osoba fizyczna, jeżeli złoży oświadczenie, z którego wynika, że nie jest w stanie ich ponieść bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny lub ich poniesienie narazi ją na taki uszczerbek.
Kwestie związane z wynagrodzeniem adwokata ustalane są z nim indywidualnie. Na wysokość wynagrodzenia adwokata wpływa stopień skomplikowania sprawy, zakres żądań jakie przedstawia klient, konieczność nakładu pracy jaki adwokat musi ponieść w związku ze sprawą. Adwokat wycenia swoją usługę po zapoznaniu się ze stanowiskiem klienta i ustaleniu z nim planu działania w sprawie. Postępowania w sprawach o rozwód, gdzie strony nie mają zgodnych stanowisk oraz żądają orzekania o winie rozkładu pożycia potrafią być postępowaniami czasochłonnymi i trwać nawet około dwóch, trzech lat.
Do jakiego sądu złożyć pozew o rozwód?
Zgodnie z przepisem art. 41 k.p.c. Powództwo ze stosunku małżeństwa wytacza się wyłącznie przed sąd, w którego okręgu małżonkowie mieli ostatnie miejsce zamieszkania, jeżeli choć jedno z nich w okręgu tym jeszcze ma miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu. Z braku takiej podstawy wyłącznie właściwy jest sąd miejsca zamieszkania strony pozwanej, a jeżeli i tej podstawy nie ma – sąd miejsca zamieszkania powoda.
Właściwym do orzekania w sprawie o rozwód jest Sąd Okręgowy. Zgodnie z treścią przytoczonego przepisu pozew o rozwód powinien zostać złożony do sądu, w okręgu którego małżonkowie mieli ostatnie miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu pod warunkiem, że którejkolwiek z małżonków nadal zamieszkuje na terenie danego okręgu. W praktyce nie zdarzają się sytuacje, aby nie można było wskazać, gdzie małżonkowie mieli wspólne miejsce pobytu czy zamieszkania zanim doszło do zerwania więzi małżeńskich. Zasadą jest, że po zawarciu związku małżeńskiego małżonkowie obierają wspólne miejsce jako ich centrum życiowe niezależnie od tego, że każde z nich może pracować np. z dala od domu, poza granicami kraju. Miejsce pobytu czy zamieszkania należy więc w uproszczeniu traktować jako ośrodek życiowy, który był wspólny dla małżonków, kiedy jeszcze nie doszło do osłabienia ich relacji. Nierzadko w codziennym życiu zdarza się, że kiedy relacje storn ulegają osłabieniu jedno z małżonków wyprowadza się, a drugie pozostaje w ówcześnie wspólnie zajmowanym domu czy mieszkaniu. Jest to procesowo najczęściej spotykana sytuacja i właściwy do orzekania w sprawie będzie właśnie sąd ostatniego wspólnego miejsca pobytu lub zamieszkania małżonków, ale pod warunkiem, że jedno z małżonków nadal zamieszkuje lub przebywa okręgu tego sądu.
Jeżeli natomiast dojdzie do sytuacji, że po ustaniu więzi oboje małżonkowie zmienią swoje miejsce zamieszkania i zlokalizują swoje ośrodki życiowe w zupełnie nowych miejscach, to właściwy do orzekania w sprawie o rozwód będzie sąd miejsca zamieszkania pozwanego. Dla przejrzystości należy dodać, że powodem jest osoba, która składa pozew i wszczyna postępowanie, a pozwanym jest druga strona postępowania wobec której występujemy z pozwem. Dopiero kiedy ustalenie sądu właściwego według powyższych reguł nie jest możliwe właściwym do orzekania w sprawie będzie sąd miejsca zamieszkania powoda – są to jednak dość rzadkie przypadki.
Pozew o rozwód możesz złożyć na biurze podawczym właściwego Sądu Okręgowego, możesz także nadać pozew przesyłką pocztową na adres sądu. Bardzo ważne jest, aby do pozwu załączyć jego odpis. Odpis to nic innego jak dodatkowy pozew (jego kopia). Sąd po zbadaniu warunków formalnych pozwu wysyła odpis pozwu stronie przeciwnej tj. pozwanemu. Błędną praktyką, z którą spotykam się w swojej pracy zawodowej jest pojmowanie przez stronę inicjującą postępowanie, że odpis pozwu wysyła drugiej stronie osobiście lub druga strona otrzyma pozew z kancelarii. Niezależnie czy składasz pozew osobiście czy w Twoim imieniu dokonuje tego adwokat zawsze pozew wraz z jego odpisem musi zostać złożony we właściwym sądzie. Brak odpisu pozwu dla strony przeciwnej jest brakiem formalnym. Jeżeli nie złożysz odpisu pozwu, Sąd wezwie Cię do uzupełnienia braku formalnego poprzez złożenie jego odpisu w sądzie.
O czym orzeka sąd w wyroku rozwodowym ?
W wyroku rozwodowym znaleźć się mogą następujące rozstrzygnięcia:
► czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia małżeńskiego stron. Sąd będzie orzekał o winie rozkładu pożycia małżeńskiego stron tylko pod warunkiem, że którakolwiek ze stron złoży wniosek o orzeczenie rozwodu z winy drugiego małżonka.
►o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków.
►o kontaktach rodziców z dzieckiem.
►w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka (twz. obowiązek alimentacyjny).
►o sposobie korzystania z mieszkania przez czas wspólnego w nim zamieszkiwania rozwiedzionych małżonków (jeżeli małżonkowie zajmują wspólne mieszkanie).
►sąd może nakazać eksmisję jednego małżonka na żądanie drugiego małżonka (dotyczy to tylko wyjątkowych wypadków, gdy jeden z małżonków swym rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie).
►na zgodny wniosek stron sąd może w wyroku orzekającym rozwód orzec również o podziale wspólnego mieszkania albo o przyznaniu mieszkania jednemu z małżonków, jeżeli drugi małżonek wyraża zgodę na jego opuszczenie bez dostarczenia lokalu zamiennego i pomieszczenia zastępczego, o ile podział bądź jego przyznanie jednemu z małżonków są możliwe.
►na wniosek jednego z małżonków sąd może w wyroku orzekającym rozwód dokonać podziału majątku wspólnego, jeżeli przeprowadzenie tego podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu (sytuacje takie są jednak skrajne i w praktyce dotyczą tylko przypadków kiedy strony zgłaszają zgodne wnioski o podział majątku).
Ważne jest, że Sąd może zaniechać orzekania o kontaktach rodziców z dzieckiem po rozwodzie jeżeli rodzice przedstawią w tym zakresie pisemne porozumienie tj. porozumienie o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie, jeżeli jest ono zgodne z dobrem dziecka
Jaka jest różnica między rozwodem, a separacją?
W przeciwieństwie do rozwodu, o którym sąd orzeka jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia (patrz uwagi powyżej), orzeczenie separacji jest możliwe jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny rozkład pożycia. Stosownie do przepisu art. 61¹ § 1 k.r.o. jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, ażeby sąd orzekł separację. Zupełność rozkładu pożycia ocenia się według tych samych zasad co zupełność rozkładu pożycia przy rozwodzie. tj. oznacza on ustanie więzi uczuciowych, fizycznych i gospodarczych między małżonkami. Doorzeczenia separacji nie jest natomiast wymagane, aby rozkład pożycia małżeńskiego był trwały. Rozkład pożycia ma charakter trwały, gdy doświadczenie życiowe uzasadnia, biorąc pod uwagę okoliczności konkretnej sprawy, że powrót małżonków do wspólnego pożycia nie nastąpi. Z pozwem o separację występują małżonkowie kiedy pomimo zupełności rozkładu pożycia małżeńskiego chcą dać sobie szanse na uratowanie małżeństwa w przyszłości, nie są przekonani co do rozwodu.
Jak długo trwa postępowanie w sprawie o rozwód?
Jest to jedno z bardzo często zadawanych pytań, na które nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Na długość postępowania składa się wiele czynników. Przede wszystkim uzależnione jest to od kwestii, które strony chcą uregulować w ramach postępowania w sprawie o rozwód i stanowisk obu stron, co do wszystkich kwestii objętych zarówno pozwem jak i podniesionych w odpowiedzi na pozew. Jeżeli strony są zgodne co do sposobu orzeczenia rozwodu, kwestii związanych z utrzymaniem i wychowaniem małoletnich dzieci postępowanie to może zakończyć się na jednej rozprawie.
Nierzadko jednak postępowanie w sprawie o rozwód potrafi zamienić się w wieloletnią batalię sądową. Najczęstsze spory dotyczą orzekania o winie rozkładu pożycia małżeńskiego stron. Strony powołują liczne dowody zarówno osobowe (świadkowie) jak i z dokumentów, aby wykazać która z nich ponosi winę za rozkład pożycia. Kolejną najczęściej sporną kwestią w sprawach rozwodowych jest sposób wykonywania kontaktów z dziećmi oraz wysokość alimentów. Jeżeli strony nie są w stanie dojść do porozumienia w tym zakresie, na potrzeby postępowania dowodowego angażowane są liczne instytucje, specjaliści (np. dowód z opinii opiniodawczego zespołu specjalistów sadowych w zakresie oceny kompetencji wychowanych obojga rodziców), organy do których sądy występują w celu ustalenia faktycznej sytuacji majątkowej rodziców. Katalog podmiotów od których sąd może żądać informacji (także na nasz wniosek) jest otwarty. Brak zgodnych stanowisk stron co do wszystkich żądań może spowodować, że postępowanie w sprawie o rozwód może toczyć się nawet parę lat. Warto mieć na uwadze, że sąd okręgowy, który będzie orzekał w Waszej sprawie jest sądem I instancji. Od wyroku tego sądu każda strona może złożyć apelację, co oznacza w praktyce dalsze przedłużanie postępowania.
Bez wątpienia na długość postępowania rozwodowego może mieć także praktyczna znajomość przepisów. Każde postępowanie obwarowane jest pewnym sztywnym formalizmem. Dokonywanie czynności w ramach postępowania z naruszeniem procedur skutkować będzie odpowiednią reakcją sądu, a mianowicie wzywaniem stron do uzupełnienia braków formalnych, wydawaniem odpowiednich zarządzeń celem zobowiązania stron do dokonania określonych czynności. Oczywiście wykonywanie zarządzeń sądu przez stronę spowoduje, że sprawa będzie miała nadany bieg, ale znaczenie wpłynie na czas postępowania.
Bez wątpienia pomoc profesjonalnego pełnomocnika jakim jest adwokat jest gwarancją na to, że Twój pozew, pisma w toku sprawy, wnioski formalne i dowodowe składane będą w odpowiedniej formie i w odpowiednim czasie, co wpływa na jakość i czas postępowania.